If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Егер веб фильтрлерін қолдансаң, *.kastatic.org мен *.kasandbox.org домендері бұғатталмағанын тексер.

Негізгі бет

Арифметикалық тізбекке кіріспе

Жалпы прогрессияларды меңгер және арифметикалық прогрессияның не екенін үйрен.
Бұл сабақты бастамас бұрын, келесі тақырыпты білетініңе көз жеткіз: теріс сандарды қосу мен азайту.

Сан тізбегі деген не?

Төменде бірнеше сандар тізімі берілген:
  • 3, 5, 7 ...
  • 21, 16, 11, 6 ...
  • 1, 2, 4, 8 ...
Мүшелерін нөмірлеп шығуға болатын сандар жиынын сан тізбегі деп атайды. Тізбектегі әр сан сол тізбектің мүшесі болып табылады.
3, comma5, comma7, comma, point, point, point
\uparrow\uparrow\uparrow
1, start text, negative, ш, і, end text, start text, space, м, ү, ш, е, end text2, start text, negative, ш, і, end text, start text, space, м, ү, ш, е, end text3, start text, negative, ш, і, end text, start text, space, м, ү, ш, е, end text
Тізбектердің көбінде келесі мүшені анықтауға мүмкіндік беретін заңдылығы болады.
Мысалы 3, 5, 7... тізбегіндегі келесі мүшені табу үшін, әрқашан екіні қосып отырамыз:
start color #ed5fa6, plus, 2, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, plus, 2, \curvearrowright, end color #ed5fa6
3, comma5, comma7, comma, point, point, point
Соңындағы үш нүкте біз тек бірнеше мүшені көріп тұрсақ та, тізбектің әрі қарай жалғаса алатынын көрсетеді.
Біз бұны заңдылықты қолдану арқылы істей аламыз.
Мысалы тізбектің төртінші мүшесі 9 болу керек, бесіншісі 11 және тағы сол секілді.
start color #ed5fa6, plus, 2, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, plus, 2, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, plus, 2, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, plus, 2, \curvearrowright, end color #ed5fa6
3, comma5, comma7, comma9, comma11, comma, point, point, point

Түсінгеніңізді тексеріңіз

Тізбектерді заңдылықтарына байланысты жалғастыр.
1-есеп
Заңдылық: Алғашқы мүшеге бесті қос.
start color #ed5fa6, plus, 5, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, plus, 5, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, plus, 5, \curvearrowright, end color #ed5fa6
3, comma8, comma13, comma
  • Сенің жауабың келесідей болуы керек:
  • бүтін сан, мысалы 6
  • дұрыс бөлшек, мысалы 3, slash, 5
  • бұрыс бөлшек, мысалы 7, slash, 4
  • аралас сан, мысалы 1, space, 3, slash, 4
  • нақты ондық бөлшек, мысалы 0, point, 75
  • пи санына еселілер, мысалы 12, space, start text, p, i, end text немесе 2, slash, 3, space, start text, p, i, end text
comma, point, point, point

2-жаттығу
Заңдылық: Алғашқы мүшеден үшті азайт.
start color #ed5fa6, minus, 3, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, minus, 3, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, minus, 3, \curvearrowright, end color #ed5fa6
20, comma17, comma14, comma
  • Сенің жауабың келесідей болуы керек:
  • бүтін сан, мысалы 6
  • дұрыс бөлшек, мысалы 3, slash, 5
  • бұрыс бөлшек, мысалы 7, slash, 4
  • аралас сан, мысалы 1, space, 3, slash, 4
  • нақты ондық бөлшек, мысалы 0, point, 75
  • пи санына еселілер, мысалы 12, space, start text, p, i, end text немесе 2, slash, 3, space, start text, p, i, end text
comma, point, point, point

3-жаттығу
Заңдылық: Алғашқы мүшені екіге көбейт.
start color #ed5fa6, times, 2, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, times, 2, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, times, 2, \curvearrowright, end color #ed5fa6
3, comma6, comma12, comma
  • Сенің жауабың келесідей болуы керек:
  • бүтін сан, мысалы 6
  • дұрыс бөлшек, мысалы 3, slash, 5
  • бұрыс бөлшек, мысалы 7, slash, 4
  • аралас сан, мысалы 1, space, 3, slash, 4
  • нақты ондық бөлшек, мысалы 0, point, 75
  • пи санына еселілер, мысалы 12, space, start text, p, i, end text немесе 2, slash, 3, space, start text, p, i, end text
comma, point, point, point

4-жаттығу
Әр тізбекті өз заңдылығымен сәйкестендір.
1

Арифметикалық прогрессия деген не?

Жоғарыда көрсетілген мысалдардың көбінде келесі мүшені табу үшін алғашқы мүшеге санды қосу немесе азайту керек. Осындай заңдылыққа ие тізбек арифметикалық прогрессия деп аталады.
Арифметикалық прогрессияда көршілес тұрған мүшелердің айырмасы әрқашан бірдей.
Мысалы 3, 5, 7, 9... тізбегі арифметикалық прогрессия болып табылады, себебі екі көршілес мүшелердің айырмасы әрқашан екіге тең.
start color #ed5fa6, plus, 2, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, plus, 2, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, plus, 2, \curvearrowright, end color #ed5fa6
3, comma5, comma7, comma9, comma, point, point, point
21, 16, 11, 6... тізбегі де арифметикалық прогрессия болып табылады, себебі екі көршілес мүшелердің айырмасы әрқашан минус беске тең.
start color #ed5fa6, minus, 5, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, minus, 5, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, minus, 5, \curvearrowright, end color #ed5fa6
21, comma16, comma11, comma6, comma, point, point, point
1, 2, 4, 8... тізбегі арифметикалық прогрессия емес, себебі екі көршілес мүшелердің айырмасы әртүрлі.
start color #ed5fa6, plus, 1, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, plus, 2, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, plus, 4, \curvearrowright, end color #ed5fa6
1, comma2, comma4, comma8, comma, point, point, point

Түсінгеніңізді тексеріңіз

5-жаттығу
Барлық арифметикалық прогрессияларды таңда.
Барлық дұрыс жауаптарды таңда:

6-жаттығу
Тізбектің бірінші мүшесі бір. Төмендегі заңдылықтардың қайсысы тізбекті арифметикалық прогрессия ете алады?
Барлық дұрыс жауаптарды таңда:

Арифметикалық прогрессияның айырымы

Арифметикалық прогрессияның айырымы дегеніміз көршілес тұрған мүшелердің айырмасы болатын тұрақты шама.
Мысалы 10, 21, 32, 43 ... арифметикалық прогрессиясының айырымы 11:
start color #ed5fa6, plus, 11, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, plus, 11, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, plus, 11, \curvearrowright, end color #ed5fa6
10, comma21, comma32, comma43, comma, point, point, point
–2, –5, –8, –11 ... арифметикалық прогрессиясының айырымы минус үшке тең:
start color #ed5fa6, minus, 3, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, minus, 3, \curvearrowright, end color #ed5fa6start color #ed5fa6, minus, 3, \curvearrowright, end color #ed5fa6
minus, 2, commaminus, 5, commaminus, 8, commaminus, 11, comma, point, point, point

Түсінгеніңізді тексеріңіз

7-жаттығу
2, 8, 14, 20 ...арифметикалық прогрессиясының айырымы неге тең?
  • Сенің жауабың келесідей болуы керек:
  • бүтін сан, мысалы 6
  • дұрыс бөлшек, мысалы 3, slash, 5
  • бұрыс бөлшек, мысалы 7, slash, 4
  • аралас сан, мысалы 1, space, 3, slash, 4
  • нақты ондық бөлшек, мысалы 0, point, 75
  • пи санына еселілер, мысалы 12, space, start text, p, i, end text немесе 2, slash, 3, space, start text, p, i, end text

8-жаттығу
5, comma, 2, comma, minus, 1, comma, minus, 4, point, point, point арифметикалық прогрессиясының айырымы неге тең?
  • Сенің жауабың келесідей болуы керек:
  • бүтін сан, мысалы 6
  • дұрыс бөлшек, мысалы 3, slash, 5
  • бұрыс бөлшек, мысалы 7, slash, 4
  • аралас сан, мысалы 1, space, 3, slash, 4
  • нақты ондық бөлшек, мысалы 0, point, 75
  • пи санына еселілер, мысалы 12, space, start text, p, i, end text немесе 2, slash, 3, space, start text, p, i, end text

9-жаттығу
1, comma, 1, start fraction, 1, divided by, 3, end fraction, comma, 1, start fraction, 2, divided by, 3, end fraction, comma, 2, comma, point, point, point арифметикалық прогрессиясының айырымы неге тең?
  • Сенің жауабың келесідей болуы керек:
  • дұрыс бөлшек, мысалы 3, slash, 5
  • бұрыс бөлшек, мысалы 7, slash, 4

Қайталауға арналған сұрақ
Арифметикалық прогрессия айырымы теріс сан болатын тізбек үшін қайсысы тұжырым дұрыс?
Дұрыс жауапты таңдаңыз:

Күрделі тапсырма
Арифметикалық прогрессияның алғашқы мүшесі 10 және айырымы минус жеті.
Прогрессияның төртінші мүшесі неге тең?
  • Сенің жауабың келесідей болуы керек:
  • бүтін сан, мысалы 6
  • дұрыс бөлшек, мысалы 3, slash, 5
  • бұрыс бөлшек, мысалы 7, slash, 4
  • аралас сан, мысалы 1, space, 3, slash, 4
  • нақты ондық бөлшек, мысалы 0, point, 75
  • пи санына еселілер, мысалы 12, space, start text, p, i, end text немесе 2, slash, 3, space, start text, p, i, end text

Келесі не?

Арифметикалық прогрессиясының формулалары жайлы оқы. Ол тізбектегі кез келген мүшені табуға мүмкіндік береді.