If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Егер веб фильтрлерін қолдансаң, *.kastatic.org мен *.kasandbox.org домендері бұғатталмағанын тексер.

Негізгі бет

Бір айнымалы өрнектерді шешу

Бір айнымалысы бар өрнектерді жылдам есептеуге мүмкіндік беретін түсініктемелер, мысалдар және тәжірибелік есептердің жиыны!

Бір айнымалы өрнектердің мәнін табу әдісі

a+4 өрнегінің мәнін тапқымыз келеді делік. Алдымен a айнымалысының мәнін білуіміз керек. Мысалы, a=1 болған кезде, өрнектің мәнін табу үшін a-ның орнына 1 санын қоямыз:
a+4=1+4        a-ның орнына 1-ді қоямыз.=5
Демек a=1 болған кезде a+4 өрнегі 5-ке тең.
Сол сияқты a+4 өрнегінің a=5 болған кездегі мәнін біле аламыз:
a+4=5+4        a-ның орнына 5-ті қоямыз.=9
Демек a=5 болған кезде a+4 өрнегі 9-ға тең.

Көбейту амалы бар өрнектің мәнін табу

Cенен "3x өрнегінің x=5 болған кездегі мәнін тап" деп сұрауы мүмкін
3 саны 3x өрнегіндегі x айнымалысының жанында тұрғанына назар аударыңыз. Бұл «3 рет x» немесе «3 көбейтілген x» дегенді білдіреді. Мұны көбейту таңбасы (×) айнымалы x-ке ұқсас болғандықтан және екеуін шатастырмау үшін істейміз.
Жақсы, ендеше есепті шешейік:
3x=35        x-тің орнына 5-ті қоямыз.=15
Демек x=5 болған кезде 3x өрнегі 15-ке тең

Көбейту белгісінің жаңа түрлері

Тұра тұр! Сен «3 көбейтілген 5» деп 3×5 емес, 35 деп жазғанымызды байқадың ба? × таңбасының орнына нүктені қолдану - көбейтуді көрсетудің тағы бір жаңа әдісі:
35=15
Көбейтуді көрсету үшін жақшаны да қолдануға болады:
3(5)=15
Көбейтуді көрсетуді жаңа тәсілдерін еске түсіріп қорытындылайық.
Ескі тәсілЖаңа тәсіл
Айнымалымен3×x3x
Айнымалысыз3×535 немесе 3(5)

Амалдардың орындалу реті маңызды болатын өрнектерді есептеу

Күрделі өрнектер үшін амалдар тәртібіне мұқият назар аударуымыз керек. Мысалды қарастырайық:
5+3e өрнегінің e=4 болған кездегі мәнін тауып көрейік.
5+3e=5+34        e орнына 4 санын қоямыз.=5+12        Амалдардың орындалу ретіне байланысты алдымен көбейту орындалады)=17
Демек e=4 болған кезде 5+3e өрнегі 17-ге тең.
Назар аудар! Шешу кезінде амалдарды орындау ретін сақтауымыз қажет. Көп кездесетін қате жауап - 32, бұндай жауап алдымен 5 және 3 сандарын қосқанда 8-ді алып, содан кейін 8 бен 4 сандарын көбейткенде (32) шығады.

Есептер шығарайық!

1-есеп
9z өрнегінің z=4 болған кездегі мәнін тап.
  • Сенің жауабың келесідей болуы керек:
  • бүтін сан, мысалы 6
  • дұрыс бөлшек, мысалы 3/5
  • бұрыс бөлшек, мысалы 7/4
  • аралас сан, мысалы 1 3/4
  • нақты ондық бөлшек, мысалы 0.75
  • пи санына еселілер, мысалы 12 pi немесе 2/3 pi

Күрделі есептер

1-жаттығу
ee5e өрнегінің e=5 болған кездегі мәнін тап.
  • Сенің жауабың келесідей болуы керек:
  • бүтін сан, мысалы 6
  • дұрыс бөлшек, мысалы 3/5
  • бұрыс бөлшек, мысалы 7/4
  • аралас сан, мысалы 1 3/4
  • нақты ондық бөлшек, мысалы 0.75
  • пи санына еселілер, мысалы 12 pi немесе 2/3 pi